Chúng ta đang ở một thời điểm quan trọng trong quá trình phát triển của web. Hãy tưởng tượng một dạng website mới sẽ xuất hiện trong tương lai. Website này không chỉ diễn giải chính xác những gì bạn nhập vào, mà còn hiểu được mọi thứ bạn muốn truyền đạt thông qua văn bản, giọng nói hoặc các phương tiện khác. Đây là một không gian mà tất cả nội dung bạn sử dụng đều phù hợp với bạn. Các nhà tiên phong gọi nó là Web 3.0.
Ngày nay, có một vài Web 3.0 đang trong giai đoạn đầu phát triển. Nhưng chúng ta vẫn chưa thể nói trước được điều gì về tiềm năng thực sự của chúng cho đến khi dạng website mới này được hoàn thiện.
Vậy cụ thể Web 3.0 là gì, các tính năng chính và nó sẽ tác động đến cuộc sống chúng ta như thế nào?
Web 3.0 là gì?
Web 3.0 là thế hệ thứ ba của mạng Internet. Các trang web và ứng dụng Web 3.0 có khả năng xử lý thông tin một cách thông minh giống như con người thông qua các công nghệ như học máy (Machine Learning), tập hợp dữ liệu lớn (Big Data), công nghệ sổ cái phi tập trung (Decentralized Ledger Technology),…
Web 3.0 ban đầu được Tim Berners-Lee – nhà phát minh World Wide Web gọi là Semantic Web (web ngữ nghĩa). Mục đích của việc tạo ra Semantic Web là khiến không gian mạng Internet trở nên thông minh, mở rộng và tự chủ hơn.
Web 3.0 còn có thể được định nghĩa như là một nền tảng giúp dữ liệu được kết nối với nhau theo cách phi tập trung. Đây sẽ là một bước tiến vượt bậc so với thế hệ Web 2.0 hiện tại, nơi dữ liệu chủ yếu được lưu trữ trong các kho lưu trữ tập trung.
Hơn nữa, người dùng và máy móc có thể tương tác với dữ liệu. Nhưng để điều này xảy ra, các chương trình cần hiểu rõ cả khái niệm và ngữ cảnh của thông tin.
Với định nghĩa này, ta có thể thấy được hai nền tảng của Web 3.0 trong tương lai sẽ là web ngữ nghĩa và trí tuệ nhân tạo (AI).
Web 3.0, tiền điện tử và blockchain
Web 3.0 hoạt động thông qua các giao thức phi tập trung – nền tảng tạo nên công nghệ blockchain và tiền điện tử. Chúng ta có thể mong đợi sự hợp tác mạnh mẽ giữa ba công nghệ này và các lĩnh vực khác trong tương lai. Chúng có khả năng tương tác, tích hợp liền mạch, tự động thông qua các hợp đồng thông minh.
Chính vì những tính năng trên, Web 3.0 có thể được sử dụng cho mọi trường hợp và thay đổi hoàn toàn hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp, từ các giao dịch nhỏ ở Châu Phi cho đến việc lưu trữ và chia sẻ tệp dữ liệu P2P chống kiểm duyệt với các ứng dụng như Filecoin. Rất nhiều giao thức DeFi mà chúng ta thấy hiện tại chỉ là một phần nhỏ của Web 3.0.
Công nghệ Web 3.0
Khái niệm Web 3.0 không phải mới xuất hiện gần đây. Jeffrey Zeldman, một trong những lập trình viên đầu tiên của Web 1.0 và 2.0, từng viết một bài blog ủng hộ ý tưởng Web 3.0 vào năm 2006. Tuy nhiên, các cuộc thảo luận xung quanh khái niệm này đã được bắt đầu từ năm 2001.
Sự phát triển của công nghệ Web 3.0
Web 3.0 là một sự tiến hóa tự nhiên khi các trang web thế hệ cũ kết hợp với những công nghệ tiên tiến như AI và blockchain. Đồng thời, sự tiến hóa này có thể được xem là hệ quả khi nhu cầu sử dụng Internet của người dùng ngày càng tăng. Có thể nói rằng, Web Internet 3.0 là bản nâng cấp của các tiền thân Web 1.0 và 2.0 của nó.
Web 1.0 (1989-2005)
Web 1.0 còn được gọi là website tĩnh – mạng Internet đầu tiên xuất hiện vào thập niên 1990. Web 1.0 còn nhiều hạn chế trong việc cung cấp quyền truy cập vào thông tin và không có tính tương tác với người dùng. Việc tạo các trang người dùng hoặc bình luận về những bài báo là một điều bất khả thi đối với website tĩnh.
Web 1.0 không có các thuật toán để sàng lọc các trang trên mạng Internet. Điều này khiến người dùng rất khó tìm thấy những thông tin cần thiết. Nó giống như đường cao tốc một chiều với lối đi hẹp, khi mà chỉ một số ít người được chọn mới có thể tạo nội dung. Nguồn thông tin chủ yếu cũng đến từ các thư mục lưu trữ sẵn.
Web 2.0 (từ 2005 – hiện nay)
Web xã hội (Social web) hay Web 2.0 đã làm cho Internet có tính tương tác hơn rất nhiều. Sự tương tác này là nhờ vào những tiến bộ trong công nghệ web như Javascript, HTML5, CSS3, v.v., Các công nghệ này đã giúp cho các nền tảng web tương tác như YouTube, Facebook, Wikipedia,… có thể xuất hiện.
Với Web 2.0, dữ liệu có thể được phân phối và chia sẻ giữa các nền tảng và ứng dụng khác nhau. Điều này khiến cho mạng lưới xã hội và nội dung do người dùng tạo ra phát triển mạnh mẽ. Bộ công cụ trong kỷ nguyên Internet này được bởi tạo ra một số nhà lập trình web đời đầu như Jeffrey Zeldman.
Web 3.0 (đang trong quá trình phát triển)
Web 3.0 là giai đoạn tiếp theo trong quá trình phát triển web. Nó được cho rằng sẽ làm Internet trở nên thông minh hơn và có khả năng xử lý thông tin với trí thông minh gần giống con người thông qua sức mạnh của hệ thống AI.
Tim Berners-Lee nói rằng Web 3.0 chính là giao diện tương tác “tự động” với hệ thống, con người và các thiết bị gia đình. Như vậy, cả con người và máy móc đều tham gia vào quá trình sáng tạo nội dung và đưa ra quyết định.
Điều này sẽ giúp cho các nội dung phù hợp được sáng tạo và phân phối trực tiếp đến mọi người sử dụng Internet theo một cách thông minh hơn các nền tảng trong quá khứ.
Các tính năng chính của Web 3.0
Để hiểu rõ hơn về giai đoạn tiếp theo của Internet, chúng ta cần xem xét bốn tính năng chính của Web 3.0:
- Tính phổ biến
- Web ngữ nghĩa
- Trí tuệ nhân tạo
- Đồ họa 3D
Tính phổ biến
Tính phổ biến có nghĩa là nó có thể xuất hiện ở khắp mọi nơi mọi lúc. Web 2.0 là một ví dụ thể hiện rõ tính chất này. Người dùng Facebook có thể chụp ảnh và chia sẻ ngay lập tức. Điều này sau đó trở nên phổ biến vì nó có sẵn cho bất kỳ ai dù họ ở đâu, miễn là họ có quyền truy cập vào các nền tảng mạng xã hội.
Web 3.0 chỉ đơn giản là nâng sự phổ biến này lên 1 tầm cao mới bằng cách làm cho mọi người có thể truy cập Internet ở bất kỳ đâu, bất kỳ lúc nào. Trong tương lai, công nghệ IoT (Internet of Things) sẽ mang đến rất nhiều loại thiết bị thông minh mới. Vì vậy, các thiết bị kết nối Internet sẽ không còn chỉ tập trung vào máy tính và điện thoại thông minh như Web 2.0.
Web ngữ nghĩa
Web ngữ nghĩa nghiên cứu về mối quan hệ giữa các từ ngữ. Theo Berners-Lee, Semantic Web cho phép máy tính phân tích vô số dữ liệu từ web, bao gồm nội dung, giao dịch và liên kết giữa người với người. Trong thực tế, điều này sẽ trông như thế nào? Ví dụ như:
- Tôi yêu bitcoin
- Tôi <3 Bitcoin
Tuy cú pháp của chúng có thể khác nhau, nhưng ngữ nghĩa của chúng khá giống nhau. Ngữ nghĩa chỉ liên quan đến ý nghĩa hoặc cảm xúc của nội dung.
Việc áp dụng ngữ nghĩa trong Web sẽ cho phép máy móc giải mã ý nghĩa và cảm xúc của nội dung bằng cách phân tích dữ liệu. Do đó, người dùng Internet sẽ có trải nghiệm tốt hơn nhờ kết nối dữ liệu nâng cao.
Trí tuệ nhân tạo
Wikipedia định nghĩa AI là trí thông minh do máy móc thể hiện. Vì máy tính Web 3.0 có thể đọc và giải mã ý nghĩa và cảm xúc được truyền tải bởi một tập hợp dữ liệu, nó sẽ tạo ra những cỗ máy thông minh mới.
Mặc dù Web 2.0 cũng có các tính năng tương tự, nhưng nó chủ yếu dựa vào con người. Điều này đã đã bị nhiều người lợi dụng để làm những hành vi gian lận như đánh giá sản phẩm thiên vị, xếp hạng gian lận,…
Các website đánh giá trực tuyến như Trustpilot cung cấp một nền tảng để người tiêu dùng đánh giá bất kỳ sản phẩm hoặc dịch vụ nào. Tuy nhiên, một số công ty có thể trả tiền cho một nhóm người để viết các đánh giá tích cực cho sản phẩm của họ. Do đó, Internet cần AI để học cách phân biệt “hàng thật” và “hàng giả” nhằm cung cấp dữ liệu đáng tin cậy.
Hệ thống AI của Google gần đây đã phát hiện ra một trường hợp thao túng việc đánh giá xếp hạng nhằm mục đích phản đối ứng dụng Robinhood. Sau đó, Google đã phải xóa khoảng 100.000 đánh giá tiêu cực khỏi Google Play sau sự cố giao dịch Gamespot của ứng dụng này.
Cách AI đang hoạt động sẽ sớm phù hợp hoàn toàn với Internet 3.0. Nó có khả năng giúp các blog và nền tảng trực tuyến lọc và điều chỉnh dữ liệu theo ý thích của từng người dùng. Khi AI tiến bộ hơn, nó sẽ cung cấp cho người dùng dữ liệu đã qua sàng lọc một cách công bằng và tối ưu nhất.
Web không gian và đồ họa 3D
Một số người theo chủ nghĩa tương lai gọi Web 3.0 là Web không gian vì nó có thể làm mờ ranh giới giữa vật lý và kỹ thuật số bằng cách mạng hóa công nghệ đồ họa và thế giới ảo ba chiều (3D).
Không giống như 2D, đồ họa 3D mang đến một cấp độ đắm chìm mới không chỉ trong các ứng dụng trò chơi tương lai như Decentraland, mà còn các lĩnh vực khác như bất động sản, y tế, thương mại điện tử,…
Ứng dụng sử dụng công nghệ Web 3.0
Yêu cầu phổ biến đối với ứng dụng Web 3.0 là khả năng xử lý thông tin quy mô lớn và biến nó thành kiến thức thực tế, hữu ích cho người dùng. Như đã đề cập, các ứng dụng này vẫn đang trong giai đoạn đầu phát triển. Chúng còn rất nhiều không gian để cải tiến và khác xa so với cách các ứng dụng Web 3.0 có thể hoạt động.
Amazon, Apple và Google đang xây dựng và chuyển đổi một vài sản phẩm của mình thành các ứng dụng Internet 3.0. Hai ví dụ về các ứng dụng sử dụng công nghệ Web 3.0 là Siri và Wolfram Alpha.
Siri
Trong những năm qua, trợ lý AI được điều khiển bằng giọng nói của Apple đã trở nên thông minh hơn và mở rộng khả năng của nó kể từ lần đầu tiên xuất hiện trên mẫu iPhone 4S. Siri sử dụng nhận dạng giọng nói cùng với trí tuệ nhân tạo để có thể thực hiện các lệnh phức tạp.
Ngày nay, Siri, Alexa của Amazon hay Bixby của Samsung có thể hiểu được các yêu cầu như “cửa hàng bánh mì gần nhất ở đâu” hoặc “đặt lịch hẹn với nha khoa lúc 8 giờ sáng mai” và ngay lập tức đưa ra thông tin hoặc hoạt động phù hợp.
Wolfram Alpha
Wolfram Alpha là một “công cụ tính toán kiến thức” có thể trả lời trực tiếp các câu hỏi của bạn bằng cách tính toán, trái ngược với việc cung cấp cho bạn danh sách các trang web như các công cụ tìm kiếm. Nếu bạn muốn so sánh thực tế, hãy tìm kiếm “Anh vs Brazil” trên cả Wolfram Alpha và Google và xem sự khác biệt.
Google cung cấp kết quả về World Cup ngay cả khi bạn không đưa “bóng đá” vào làm từ khóa, vì đây là tìm kiếm phổ biến nhất. Mặt khác, Alpha sẽ cung cấp cho bạn một so sánh chi tiết về hai quốc gia dựa trên câu hỏi của bạn. Đó là sự khác biệt chính giữa Web 2.0 và 3.0.
Kết luận
Công nghệ Internet Web 3.0 mới sẽ cung cấp những trải nghiệm cá nhân hoá hơn, tìm kiếm thông minh hơn và giống con người hơn. Các tính năng phi tập trung khác được hy vọng sẽ giúp thiết lập một web công bằng và hợp lý hơn.
Điều này sẽ đạt được bằng cách khiến cho cá nhân người dùng trở thành người có chủ quyền đối với dữ liệu của họ. Đồng thời tạo ra trải nghiệm tổng thể phong phú hơn nhờ vô số cải tiến sẽ xuất hiện trong tương lai.
Khi Web 3.0 được phát triển hoàn thiện, thật khó để có thể dự đoán được cách các thiết bị thông minh sẽ thay đổi hành vi của chúng ta như thế nào. Internet sẽ trở nên tích hợp hơn rất nhiều so với hiện tại.
Chúng ta sẽ được thấy được tất cả các thiết bị công nghệ ngày nay, từ các thiết bị gia dụng như lò nướng, máy hút bụi và tủ lạnh cho đến tất cả các loại phương tiện giao thông trở thành một phần của nền kinh tế IoT.
Các thiết bị này sẽ có thể tương tác với các máy chủ tự trị và ứng dụng phi tập trung (DApps), thúc đẩy các lĩnh vực kỹ thuật số mới như blockchain và tài sản kỹ thuật số để tạo nên vô số “phép màu” công nghệ mới cho thế kỷ 21.
Nhận xét
Đăng nhận xét